Yiddish, yidis, idis ייִדיש / Yídiš | |
---|---|
Faláu en | Alemaña, Arxentina, Australia, Bélxica, Bielorrusia, Brasil, Canadá, Estaos Xuníos, Países Baxos, Hungría, Israel, Lituania, Méxicu, Moldavia, Polonia, Rumanía, Rusia, Suecia, Suiza y Ucraína. |
Falantes | 1.505.030[1] |
Familia | Llingües indoeuropees Xermánicu |
Alfabetu | Hebreu |
Estatus oficial | |
Oficial en | Rusia: Óblast Autónomu Hebreu.
|
Reguláu por | YIVO (de facto) |
Códigos | |
ISO 639-1 | nengún |
ISO 639-2 | yid
|
ISO 639-3 |
El yiddish, tamién conocíu como ídish, ya inclusive yidis (ייִדיש yídish y אידיש ídish, pronunciaos /'jidiʃ/ y dambos significando 'xudíu') ye un idioma perteneciente a les comunidaes xudíes asquenazíes tanto del centru como del este européu, según aquelles de los sos descendientes nel continente americanu y otros llugares del mundu, conociéndose-y alternativamente como xudeoalemán.[Nota 1][2][3][4] Parte de la sintaxis y léxicu del yidis provienen del alemán, pero'l yidis tien tamién influencies del idioma hebréu, según tamién de delles llingües eslaves.[5] La ortografía yidis usa los calteres del alfabetu hebréu.[6]
El yidis ye una llingua milenaria, desenvolvióse tantu n'Europa Central como n'Europa del Este a partir del sieglu X y foi dende entós evolucionáu en caúna de diches rexones al pie de les llingües locales. Tres la emigración de la población xudía de les mentaes rexones europees pal continente americanu, y particularmente por cuenta de los devastadores efeutos del Holocaustu, la población que falaba yidis foi amenorgada de 13 millones en 1930 a 3 millones de persones en 2005.
Los xudíos ortodoxos (ya inclusive ultraortodoxos) empleguen a diariu el yidis pa comunicase ente ellos, yá que consideren que la llingua hebrea propia de l'Antigüedá ye sagrada y namái tien de ser emplegada nes plegaries o pal estudiu de la Torá. Sicasí, pa la escritura del yidis, ellos empleguen precisamente los calteres hebreos, dende a lo menos el sieglu XIII.[7] Más allá de la vocalización que caracteriza al yidis (y conozse como píntelaj o niqud), los calteres que'l mesmu emplega son los mesmos que figuren nos testos sagraos del xudaísmu y esautamente iguales a aquellos que s'empleguen na escritura del hebréu modernu.[8]
Error de cita: Esisten etiquetes <ref>
pa un grupu llamáu "Nota", pero nun s'alcontró la etiqueta <references group="Nota"/>
correspondiente